Στην βορειοδυτική Μακεδονία – σε απόσταση αναπνοής από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα – βρίσκεται η περιοχή των Κορεστίων.

ΚΟΡΕΣΤΙΑ

Στην βορειοδυτική Μακεδονία – σε απόσταση αναπνοής από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα – βρίσκεται η περιοχή των Κορεστίων.

Μία περιοχή εξαιρετικής ομορφιάς, με καταπράσινα βουνά και κοιλάδες όπως η κοιλάδα ανάμεσα στο όρος Βέρνον (ψηλότερη κορυφή το Βίτσι) και το όρος Τρικλάριον (ψηλότερη κορυφή το Μάλι-Μάδι), κοιλάδα πού την διασχίζει το ποτάμι Μπελίτσα, που ενώνεται με τα νερά των πηγών του Γάβρου και αποτελεί τον βόρειο κλάδο του μεγαλύτερου ελληνικού ποταμού πού πηγάζει και διασχίζει μόνο ελληνικό έδαφος, του Αλιάκμονα.

Ο δυτικός κλάδος του Αλιάκμονα πηγάζει από τον Γράμμο, οι δύο δε κλάδοι ενώνονται λίγο έξω από την Καστοριά στους Μανιάκους.

Αλλη μαγευτική κοιλάδα είναι αυτή πού διασχίζεται από το ποτάμι Μπίστριτσα  και όπου είναι χτισμένο το χωριό του Αγίου Αντωνίου – το μόνο χωριό της περιοχής με πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, εργατικούς και προκομένους - και πιο κάτω τα εγκαταλελειμμένα σήμερα χωριά του Μαυρόκαμπου και της Κρανιώνας.

Μία περιοχή άγνωστη για τούς περισσότερους συμπατριώτες μας, μιάς και βρίσκεται έξω από κάθε σημαντικό οδικό άξονα, πολύ γνωστής όμως στους ιστορικούς και κυρίως σε αυτούς που ασχολούνται με τον μακεδονικό αγώνα.

Και αυτό γιατί στην περιοχή των Κορεστίων, λόγω και της μεγάλης αναμίξεως των πληθυσμών, έγιναν μερικές από τις φονικώτερες μάχες του μακεδονικού αγώνα. 

Σήμερα η περιοχή των Κορεστίων, όπως και οι περισσότερες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, αργοσβήνει πληθυσμιακά, έτσι ώστε αν συνεχισθεί ο σημερινός ρυθμός μειώσεως του πληθυσμού, σε μερικά χρόνια θα πρέπει να αποδεικνύουμε ότι η περιοχή αυτή είναι ελληνική.

Τις παραμονές του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ο πληθυσμός της περιοχής των Κορεστίων, διασπαρμένος σε δεκαεννέα χωριά, ήταν περίπου δέκα χιλιάδες κάτοικοι.

Σήμερα δεν ξεπερνά τα δύο χιλιάδες άτομα.   

Πολλοί είναι οι λόγοι της δραματικής μείωσις του πληθυσμού. Πρώτος και καλλίτερος η γεωγραφική θέσις. Πράγματι τα Κορέστια όπως και πιο πάνω αναφέραμε βρίσκονται στην βορειοδυτική μεριά της Δυτικής Μακεδονίας.

Ενας και μοναδικός είναι ο οδικός άξονας πού ενώνει τα Κορέστια με τον υπόλοιπο κόσμο και αυτός είναι ο εθνικός δρόμος Καστοριάς – Φλωρίνης.

Ο δρόμος αυτός μέχρι πρό ολίγων μόλις ετών ήταν χωματόδρομος  κατά το τμήμα του πού διασχίζει τον νομό Καστοριάς.

Σήμερα είναι ασφαλτοστρωμένος, η νέα διάνοιξις όμως  από το χωριό Γάβρο μέχρι την Καστοριά μέσω Κορομηλιάς - διάνοιξις πού θα συντομεύσει εξαιρετικά την διαδρομή αλλά και θα απαλλάξει τους οδηγούς από τις δύσκολες στροφές του Απόσκεπου-φαίνεται πώς έχει στοιχειώσει.

Χρόνια τώρα περιμένουν οι κάτοικοι την διάνοιξη των λίγων υπολειπομένων χιλιομέτρων και την ασφαλτόστρωση του τμήματος Γάβρου – Κορομηλιάς – Καστοριάς, ματαίως όμως, παρά τις συνεχείς εξαγγελίες της κυβερνήσεως.

Εξ άλλου στον ίδιο δρόμο υπάρχει ακόμα γέφυρα στρατιωτική τύπου BELEY (γέφυρα Τσόπελα) για να θυμίζει ίσως την εποχή του συμμοριτοπολέμου.

Ενας δεύτερος οδικός άξονας αποτελεί επίσης όνειρο απατηλό για τους κατοίκους της περιοχής. Και αυτός είναι ο δρόμος πού θα ένωνε το χωριό Ανω Μελάς με το χωριό Τρίβουνο και εν συνεχεία την Φλώρινα.

Η χρησιμότητα αυτού του δρόμου είναι προφανής. Μειώνει εξαιρετικά την απόσταση μεταξύ Φλώρινας – Καστοριάς αποτελώντας μία δεύτερη διέξοδο για τα χωριά των Κορεστίων.     

Και αυτό όμως το έργο παραμένει στα χαρτιά προς μεγάλη απογοήτευση των κατοίκων των χωριών Μελά, Ανω Μελά, Μακροχωρίου, Χαλάρας κ.λ.π. <<Ισως να μη θέλουν να μείνουμε στον χωριό μας >> δηλώνει με πικρία ο Κώστας Λίτσας, φανατικός λάτρης του τόπου του, πού μεγαλώνει τα δύο αγόρια του με τους θρύλους και την ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα.

Αλλος λόγος μείωσις του πληθυσμού - ίσως ο σπουδαιότερος - είναι η ανεργία.

Πέραν της γεωργίας και κτηνοτροφίας – πού και αυτά είναι προβληματικά πλέον λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής και των χαμηλών τιμών των προϊόντων - οι κάτοικοι ησχολούντο με την γουναρική  την σπουδαιότερη  και σημαντικότερη βιοτεχνική δραστηριότητα του νομού Καστοριάς.

Με την κρίση όμως της γουναρικής, την άγνωστη ακόμα σε διάρκεια, έχει λείψει εντελώς αυτή η πηγή εισοδήματος με δραματικές για τους κατοίκους συνέπειες.     

Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους ιστορικούς λόγους που συνέτειναν στην τρομακτική μείωση του πληθυσμού.

Είναι άλλωστε η μοίρα των παραμεθόριων πληθυσμών να υφίστανται πρώτοι αυτοί τις συνέπειες κάθε εσωτερικής η εξωτερικής αναταραχής. Ετσι κατά την διάρκεια της ιταλικής κατοχής και στη συνέχεια του συμμοριτοπολέμου, οι πληθυσμοί των Κορεστίων δοκιμάστηκαν σκληρά με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος να μεταναστεύσει, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό, άλλοι δε, οι όχι και τόσο τυχεροί, να περάσουν σκληρά χρόνια στις χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού.

Ας είναι περασμένα και όχι ξεχασμένα.

Σήμερα πάντως τα χωριά των Κορεστίων είναι, με εξαίρεση τον Νέο Οικισμό, ή εντελώς ακατοίκητα ή κατοικημένα από λίγους ηλικιωμένους που όταν και αυτοί φύγουν από την ζωή, ο τόπος θα ερημώσει εντελώς.

Ανεβαίνοντας την κοιλάδα του ποταμού Μπελίτσα και πριν φτάσουμε στο χωριό Κώττα – πρώην Ρούλια πού μετονομάστηκε προς τιμή του καπετάν Κώττα - που και αυτό έχει πλέον ερημώσει, συναντάμε την διασταύρωση προς Βατοχώρι και Κρυσταλλοπηγή.

Η παληά Κρυσταλλοπηγή είναι εντελώς ισοπεδωμένη. Από το παληό μεγάλο χωριό μένει όρθια μόνο η πανέμορφη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, έρημη και κλειδωμένη να θυμίζει παληές δόξες.

Το νέο χωριό πού δημιουργήθηκε απέναντι από το παληό κατοικείται κυρίως από κτηνοτρόφους πού ήρθαν μετά το 1959 από την περιοχή της Ηπείρου (Ηγουμενίτσα /Πάργα). Από τα ίδια μέρη της Ηπείρου είναι και οι σημερινοί κάτοικοι των χωριών Ιεροπηγή, Δενδροχώρι και Βροντερό. Αυτό το τελευταίο βρίσκεται στην περιοχή των Πρεσπών.  

Με το άνοιγμα των συνόρων με την Αλβανία ο μεθοριακός σταθμός της Κρυσταλλοπηγής αποτελεί μαζί με την Κακαβιά τις δύο πύλες <<νομίμου >> εισόδου και εξόδου από και προς την γειτονική μας χώρα.

Συζητώντας με τον ευγενέστατο διευθυντή του τελωνείου κύριο Γιώργο Σαμαρτζίδη αλλά και τον φίλο γραμματέα του τελωνείου κύριο Κώστα Σιώμο, μαθαίνει κανείς, ότι η κίνηση του τελωνείου έχει πολλαπλασιαστεί τόσο σε επιβάτες όσο και σε αυτοκίνητα.

Αυτός είναι και ο λόγος  πού επέβαλε την ανάγκη επεκτάσεως των χώρων του τελωνείου.

Πράγματι σήμερα άρχισε η κατασκευή της επεκτάσεως των χώρων του σταθμού και ελπίζουν όλοι, ότι σε ένα περίπου χρόνο, όταν θα ολοκληρωθούν τα σχετικά έργα θα αλλάξει εντελώς η όψη του τελωνείου, ώστε και η εργασία τους να γίνει πιο εύκολη και αποτελεσματική, αλλά και η εικόνα της χώρας μας να βελτιωθεί σημαντικά.

Βεβαίως τα προβλήματα δεν λείπουν, ένα δε από αυτά είναι και η έλλειψη επικοινωνίας με τους Αλβανούς τελωνειακούς και αστυνομικούς όχι διότι λείπει η καλή διάθεση αλλά λόγω των συνεχών και συχνών αλλαγών των αλβανών υπαλλήλων πού οφείλεται στην υποτυπώδη ακόμα οργάνωση του αλβανικού κράτους.

Χαρακτηριστικά μας αναφέρθηκε, ότι οι αλβανικές αρχές καθιέρωσαν ένα τέλος 6.700 δρχ. για κάθε αλβανό πού διασχίζει τα σύνορα.

Αποτέλεσμα είναι το τέλος αυτό να καταβάλλεται από το 60% των διερχομένων – οι υπόλοιποι δεν το πληρώνουν – μόνον όμως το 7% των εισπράξεων αυτών καταλήγει στην αλβανική κυβέρνηση!

Ως προς τους λαθρομετανάστες αυτοί έχουν κατά πολύ μειωθεί, διότι οι περισσότεροι σήμερα έχουν πλέον κάποιο χαρτί στα χέρια τους, πού τους επιτρέπει την νομότυπη είσοδο και έξοδο από το ελληνικό έδαφος.  

Πάντως και ανεξάρτητα με τα προβλήματα πού δημιουργήθηκαν από την μέχρι τώρα χωρίς έλεγχο είσοδο λαθρομεταναστών από την Αλβανία, η πικρή αλήθεια είναι, ότι όλη αυτή η ιστορία ζωντάνεψε την περιοχή και από εκεί πού πριν μερικά χρόνια δεν συναντούσατε ψυχή στον δρόμο σήμερα με τους αλβανούς μετανάστες, τους έλληνες ταξιδιώτες, τους αστυνομικούς, τους στρατιωτικούς κλπ η περιοχή και οι δρόμοι έχουν μία κίνηση πού δεν την είχαν παλαιότερα. 

Ας ελπίσουμε, ότι με τον καιρό και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των γειτόνων μας αλβανών αλλά και την ομαλοποίηση των σχέσεων μας με τα Σκόπια, η περιοχή θα γνωρίσει καλλίτερες ημέρες.

Γιατί αλλιώς, όπως και πιο πάνω αναφέραμε η μοίρα της περιοχής θα είναι η πλήρης ερήμωση από τους κατοίκους της.

Και τότε πλέον, όχι μόνο σε απομακρυσμένα σημεία αλλά και σε  σχετικά κεντρικά θα είναι απαραίτητη η μόνιμη παρουσία του ελληνικού στρατού όχι για να συλλαμβάνει λαθρομετανάστες αλλά - όπως μας είπε και σε μία πρόσφατη  μετάβαση μας στο χωριό Γράμμος (Γράμμουστα) ο επικεφαλής του εκεί στρατιωτικού τμήματος υπολοχαγός - <<για να δηλώνουμε με την παρουσία μας, ότι εδώ είναι ελληνικό έδαφος και όχι αλβανικό >>

Συνεχίζοντας τώρα την πορεία μας από το χωριό Κώττα προς βορρά συναντάμε το χωριό Ανταρτικό (υψόμετρο 1310 μ.) και στην συνέχεια, με κατεύθυνση ανατολικά  πλέον, το χωριό Πισοδέρι (υψόμετρο 1373 μ.) και πιο ψηλά την διάβαση του Πισοδερίου γνωστή και ως Βίγλα Πισοδερίου ένα από τα πρώτα σημεία του οδικού δικτύου της περιοχής που κλείνει με τις πρώτες χιονοπτώσεις.

Εδώ στην περιοχή έχει γίνει κάποια σοβαρή προσπάθεια για ανάπτυξη χειμερινού τουρισμού (χιονοδρομικό κέντρο, ξενώνες, εστιατόρια) προσπάθεια που πρέπει να συνεχιστεί αν θέλουμε να ζωντανέψει η περιοχή.

Περιδιαβάζοντας την περιοχή μέσα στο μουντό φθινοπωρινό μακεδονικό τοπίο, με τις  απίθανες χρωματικές αλλαγές των φυλλωμάτων των δένδρων, τη βροχή και την ομίχλη, που συχνά σκεπάζει τα πάντα γύρω σου, έχεις την εντύπωση ότι ξαφνικά θα ξεπροβάλουν οι σκιές των μακεδονομάχων, του Μελά, του Κώττα, του Βάρδα, του Καούδη, του Νταλίπη, του Κύρου και όλων των ανώνυμων αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα, πού πολέμησαν και οι περισσότεροι θυσιάστηκαν, ώστε η μακρινή και άγνωστη για τους πολιτικούς σχεδιαστές της Αθήνας των αρχών του αιώνα μας  μακεδονική γη, να περιέλθει στα όρια του ελληνικού κράτους.

Εκατό σχεδόν χρόνια μετά, η αδιαφορία και άγνοια του Αθηναϊκού κράτους οδηγεί την Δυτική Μακεδονία στον μαρασμό, την πληθυσμιακή απαξίωση και σε τελευταία ανάλυση στον αφελληνισμό.

Στο χέρι μας είναι, εμείς ο μακεδόνες, να μην επιτρέψουμε να συμβεί κάτι τέτοιο. Το οφείλουμε στους προγόνους μας αλλά και στα παιδιά μας.